პროექტი “ოჯახში ძალადობის პრევენციისა და დაძლევისათვის საქართველოში”

გაეროს ქალთა ორგანიზაციისა და არასამთავრობო ორგანიზაცია ძდექ-ის  მხარდაჭერით განხორციელდა პროექტი “SHIELD”  „ძალადობის პრევენციისა და დაძლევისათვის საქართველოში~. აღნიშნული პროექტის ფარგლებში განახლდა შსს აკადემიის საბაზისო სწავლების კურიკულუმის საგანი -ოჯახში ძალადობის შესახებ.

განახლებული მოდულის მიხედვით საქართველოს სამხარეო მთ. სამმართველოს  პოლიციელებს ჩაუტარდათ  10 ერთდღიანი ტრეინინგი ‘ოჯახში ძალადობა და მის წინააღმდეგ მოქმედი მექანიზმები საქართველოს კანონმდებლობის მიხედვით~. ტრეინინგები ჩატარდა: საგარეჯოში, სიღნაღში, დედოფლისწყაროში, გორში, მცხეთაში, თელავში, მარნეულში, რუსთავში, დუშეთში, სურამში და თბილისში.

აღნიშნულ ტრეინინგებში 187-მა საპატრულო პოლიციისა და საუბნო სამსახურის თანამშრომელმა მიიღო მონაწილეობა.

ტრეინინგები ხორციელდებოდა შინაგან საქმეთა სამინისტროსა და ძდექ-ის  ორგანიზებით.

ტრეინინგების ფარგლებში მონაწილეებს მიეწოდათ ინფორმაცია ოჯახში ძალადობის შესახებ საქართველოს კანონმდებლობის შესახებ, მიმოხილულ იქნა ისეთი მნიშვნელოვანი დოკუმენტები როგორიცაა ‘ოჯახში ძალადობის აღკვეთის, ოჯახში ძალადობის მსხვერპლთა დაცვისა და დახმარების შესახებ~ საქართველოს კანონი, საქართველოს ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსი (თავი VII3), საქართველოს პრეზიდენტის ბრძანებულება #665 (05.10.2009) “ოჯახში ძალადობის მსხვერპლთა იდენტიფიცირების წესის დამტკიცების შესახებ”, საქართველოს შინაგან საქმეთა მინისტრის ბრძანება #1079 (11.09.2006) და ბრძანება #333 (24.03.2010) “შემაკავებელი ორდერისა და შემაკავებელი ორდერის ოქმის ფორმების დამტკიცების, აგრეთვე, მათი შედგენის უფლებამოსილი პირების განსაზღვრის შესახებ”, საქართველოს შრომის, ჯანმრთელობისა და სოციალური დაცვის მინისტრის, საქართველოს შინაგან საქმეთა მინისტრისა და საქართველოს განათლებისა და მეცნიერების მინისტრის 2010  წლის 31 მაისის 152/ნ – 496 – 45/ნ ერთობლივი ბრძანება ‘ბავშვთა დაცვის მიმართვიანობის (რეფერირების) პროცედურების დამტკიცების შესახებ~ და საქართველოს შინაგან საქმეთა მინისტრის 2010 წლის 10 დეკემბრის №1094 ბრძანება ‘ოჯახში ძალადობის დროს მოძალადისათვის ჩამორთმეული პირად საკუთრებაში არსებული იარაღის შენახვის წესისა და პირობების, აგრეთვე მოძალადისთვის სამსახურებრივ-საშტატო იარაღით შეზღუდულად სარგებლობის ან/და ჩამორთმევის წესისა და პირობების დამტკიცების შესახებ~,  ‘პოლიციის შესახებ~  საქართველოს კანონი და საქართველოს შინაგან საქმეთა მინისტრის 2005 წლის 26 აგვისტოს #875 ბრძანება ‘საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტროს ტერიტორიული ორგანოების საუბნო სამსახურების შესახებ ინსტრუქციის დამტკიცების თაობაზე.

დამატებით მონაწილეებს მიეწოდათ სტატისტიკური ინფორმაცია საქართველოში დამცავი და შემაკავაებელი ორდერების გამოცემის შესახებ 2009-2010 წლებში (სტატისტიკური მონაცემები რეგიონების მიხედვით), უკრაინის სტატისტიკა 2008 წლის მაჩვენებლებითა და ფინეთის სტატისტიკა 1997 წლიდან 2006 წლის ჩათვლით.

ტრეინინგის ფარგლებში განხილულ იქნა ოჯახში ძალადობის ფორმები, მათი მახასიათებელი ნიშნები. ოჯახში ძალადობის ფაზების აღწერის მიზნით გამოყენებულ იქნა უოლკერის მოდელი და დემონსტრირებულ იქნა ძალადობის ბორბალი.

მონაწილეებს დაურიგდათ შემაკავებელი ორდერის ფორმები, შევსებული ნიმუშები და ჩაუტარდათ პრაქტიკული მეცადინეობა ოჯახში ძალადობის ფაქტზე პოლიციის თანამშრომელთა მხრიდან სწორ რეაგირებასთან დაკავშირებით. ამ მიზნით დემონსტრირებულ და განხილულ იქნა ვიდეოფილმები, სადაც გამოიკვეთა პოლიციის თანამშრომელთა სწორი ქმედებები ოჯახში ძალადობის ფაქტზე რეაგირებისას.

ტრენინგების დასკვნით ეტაპზე მონაწილეებმა მიიღეს ტრენინგში მონაწილეობის დამადასტურებელ სერტიფიკატები.

This slideshow requires JavaScript.

ოჯახური ძალადობის თანამედროვე ტრაგედიები

რამდენიმე დღის წინ შემზარავი ტრაგედია დატრიალდა – 15 წლის გოგონამ  მეუღლე, 20 წლის კახა ვალიშვილი ქორწინებიდან სამ კვირაში გულში დანის დარტყმით სიცოცხლეს გამოასალმა.

ოფიციალური ვერსია ცოლ-ქმარს შორის კონფლიქტია. როგორც ირკვევა, ვალიშვილს ახალშერთულ ცოლთან ყოფით პრობლემებზე კამათი ხშირად ჰქონდა. მკვლელობის დილას ახალშეუღლებულებს საუზმის გამო ჩხუბი მოუვიდათ(!). გარდაცვლილის დის თქმით, რძალმა არაფრის კეთება არ იცოდა, მეუღლე კი ამის გამო ხშირად ეჩხუბებოდა. იმ დღეს ცოლმა საუზმე დაუგვიანა და ეს გახდა მიზეზი კონფლიქტისო.

მოკლულის ახლობლები ამბობენ, რომ გოგონა ეჭვიანი იყო, რაც უთანხმოების მიზეზი არაერთხელ გამხდარა. სხვა ვერსია აქვს თავად მკვლელობაში ბრალდებულ გოგონას.

“ერთხელ ისე მცემა, რომ არა მისი მშობლები, მომკლავდა. ცოტა ხნის წინ ძმაკაცის თანდასწრებით მომაყენა შეურაცხყოფა. მკვლელობის დღეს კარ-ფანჯრები ჩაკეტა, რომ ჩემი კივილი არავის  გაეგო. მემუქრებოდა, ყელს გამოგჭრი და თავს ზედ დაგაკლავო. მუცელზე დანა მომადო, შენი ბოლო წუთებიაო. რომ მივხვდი, სხვა გზა აღარ მქონდა, დავარტყი”.

რა მოხდა სინამდვილეში, გამოძიება გაარკვევს. საინტერესოა, რომ წყვილმა ერთმანეთი ინტერნეტით გაიცნო, გაცნობიდან ორ კვირაში კი დაქორწინდა.
ტრაგედიის მიზეზებზე საუბარი დაუსრულებლად შეიძლება, მაგრამ მთავარი, რაც ამ ტრაგედიის მიღმა აშკარად ჩანს, ოჯახური ძალადობაა. როგორც გაირკვა, სულ სამი კვირის გათხოვილ 15 წლის გოგონას მისი უხეშობის გამო ქმართან გაყრა უნდოდა. ამას მოკლულის მამაც ადასტურებს, მაგრამ, მისი თქმით, კახა თავმომწონე კაცი იყო და არ უნდოდა, თავი შეერცხვინა.

ოჯახური ძალადობა ჩვენში ტაბუირებული თემაა. ოჯახის საქმეში ჩარევას თვით სამართალდამცავებიც ერიდებიან და მხოლოდ მაშინ ატეხენ განგაშს, როცა ტრაგედია მოხდება.

დაახლოებით ერთი წლის წინ მაღაზიაში შევედი და ერთიანად დასისხლიანებული და აკანკალებული გოგონა დავინახე. მაღაზიის მეპატრონე  გოგონას კარისკენ ექაჩებოდა, აქაურობას ნუ მისვრი, შენ და შენმა ქმარმა სახლში მოაგვარეთ პრობლემებიო. ამ დროს გალეშილი ქმარი მაღაზიის გარეთ იდგა და იგინებოდა, შე კახპა, არ გამოხვიდე, თორემ აგკუწავო. ამასობაში პატრულიც მოვიდა და ნასვამი ქმარი თავაზიანად ჩააბრძანეს მანქანაში, რა პრეტენზია გაქვს ცოლთან, აბა, მოგვიყევიო. გოგონას გამოველაპარაკე. აკანკალებულმა გასაღები მომცა და მთხოვა, შინ მარტო დარჩენილი ბავშვისთვის მიმეხედა. კითხვა-კითხვით მივაგენი  მათ საცხოვრებელს.

ოთახში სისხლის გუბეები იდგა, მიტოვებული პატარაც კი სისხლით იყო მოთხვრილი. ვიდრე ბავშვი დედასთან ჩავიყვანე, მაღაზიის წინ უკვე რეანიმობილი იდგა, რადგან სასტიკად ნაცემ ქალს გონება დაეკარგა. როგორც მოგვიანებით შევიტყვე, მოძალადე ქმარს მხოლოდ ხელწერილის დადება და გაფრთხილება აკმარეს(!).
ოჯახური ძალადობის უსასტიკესი მაგალითების მოძიება არ გამჭირვებია. როცა ქალთა საკონსულტაციო ცენტრში ძალადობის მსხვერპლთა  საქმეები გამაცნეს, გავოგნდი, არც ერთი მათგანი არასოდეს გამხდარა სამართალდამცავებისა და საზოგადოების ყურადღების საგანი.

ქალთა საკონსულტაციო ცენტრის ხელმძღვანელი რუსუდან ფხაკაძე: – ოჯახური ძალადობის  ფაქტების სააშკარაოზე გამოტანა ჩვენში ტაბუირებულია. ლოგიკა ასეთია, ცოლ-ქმრის ჩხუბი რეგვენს მართალი ეგონაო. სამართალდამცავებიც ცდილობენ, არ ჩაერიონ მათ ურთიერთობაში, არადა, შედეგი ხშირად  ტრაგიკულია.
ამას წინათ მოგვმართა ერთმა ქალმა, რომელიც ბუხრის საჩხრეკით სასტიკად იყო ნაცემი. 33 წლის ქალს შინაგანი ორგანოების ნახევარზე მეტი ამოჭრილი ჰქონდა ხშირი ცემისაგან დაზიანების გამო. ქალი ქმარმა ასე სასტიკად მხოლოდ  იმიტომ დასაჯა, რომ ლექსები აღმოუჩინა და ეს ღალატად აღიქვა.

ოჯახური ძალადობის თანამედროვე ტრაგედიები

17 წლის ქეთი ჯგუფური გაუპატიურების მსხვერპლი გახდა. მოძალადეები არ დასჯილან, რადგან პოლიციაში განაცხადი არავის შეუტანია. 21 წლისა გათხოვდა და მეუღლეს ყველაფერი უამბო. ამას ის მოჰყვა, რომ სიმთვრალეში მეუღლე მუდმივად სცემდა. ერთ დღეს მეუღლის მოქნეული დანა მათ მცირეწლოვან ბავშვს მოხვდა და დაიღუპა. ქეთი დღემდე ნერვიულ შოკშია(!).

თინა 13 წელია გათხოვილია. ჰყავს მეუღლე და ორი შვილი. ძალადობა ოჯახში ქორწინების პირველივე წლიდან დაიწყო. ქმარი მუშაობის უფლებას არ აძლევს (თინა უცხო ენის პედაგოგია). როდესაც თინას 12 წლის ბიჭი დედის დაცვას ცდილობს, მამა მასაც სცემს. თინამ არაერთხელ მიმართა პოლიციას, მაგრამ უშედეგოდ. მხოლოდ ხელწერილს ადებინებენ თინას ქმარს.

ფსიქოლოგი ნანა ხოშტარია: – ადამიანს, რომელზეც წლების განმავლობაში ძალადობენ, მსხვერპლის ფსიქოლოგია უყალიბდება. მისი არსება მთლიანად დაპყრობილი აქვს მოძალადესთან ურთიერთობის სირთულეებს. აღარ აქვს აღარც ფსიქიკური და აღარც ფიზიკური რესურსი, რომ მოძალადეს გაუმკლავდეს. ძალადობა უპირველესად ფსიქიკურ რესურსს ართმევს ადამიანს და გარემოების ტყვედ აქცევს.

მხოლოდ იმაზე ფიქრობს, რა გააკეთოს, რომ არ დაიმსახუროს ახალი ძალადობა. დიდი მნიშვნელობა აქვს, როდესაც ადამიანს ჰყავს გულშემატკივრები: დედ-მამა, ნათესავები. მნიშვნელობა აქვს იმასაც, რა გზა აქვს გამოვლილი მსხვერპლს. თუ ის ბავშვობიდან ძალადობის მოწმე ან მსხვერპლი იყო, ესე იგი მას უზარმაზარი რესურსი უკვე დახარჯული აქვს. ჩვენთან უმეტესად ისინი მოდიან, რომელთაც არსად აქვთ წასასვლელი.

ნინო ციხისთავი, არასამთავრობო ორგანიზაცია “კავკასიის ქალთა ქსელის” თავმჯდომარე): 
– ოჯახური ძალადობა პირდაპირ კავშირშია ქვეყანაში არსებულ ვითარებასთან. არარეალიზებული ადამიანია სათავე ყოველგვარი აგრესიისა. ფსიქოლოგიაში ცნობილია, რომ არარეალიზებულობის პრობლემა იწვევს ჯერ დუმილს, მერე ფრუსტრაციას, რასაც აუცილებლად მოჰყვება აგრესია, აგრესია კი სადმე უნდა გამოვლინდეს.

ყველაზე ხელმისაწვდომი და თანაც დაუსჯელი ადგილი ხომ ოჯახია?  ყველაზე მეტად ეს ტვირთი ქალებს, ბავშვებსა და მოხუცებს აწვება. ახლახან გაერომ გამოაქვეყნა კვლევა საქართველოში ოჯახურ ძალადობაზე  და მდგომარეობა შოკისმომგვრელია. დადგინდა, რომ ძალადობის ძირითადი მიზეზი სახლის დალაგება ან სადილის დაგვიანებაა. ტრაგედია, რომელიც ცოტა ხნის წინ დატრიალდა ამ პრობლემების მხოლოდ წვერია.

P.S. ოჯახური ძალადობის ტაბუირებული თემა მეტ ყურადღებას მოითხოვს სახელმწიფო სტრუქტურებისაგან, რადგან ყველანაირი ძალადობა ძალადობაა და მასზე თვალის დახუჭვა უპასუხისმგებლობაა.

ოჯახური ძალადობა

 “ოჯახური ძალადობის წინააღმდეგ ბრძოლაში საზოგადოებაც აქტიურად უნდა ჩაერთოს” სპექტრი. ბოლო დროს აქტუალური გახდა ოჯახური ძალადობის საკითხი. ფაქტები, რომელიც თავს იჩენს ძალადობის სახით ხშირ შემთხვევაში მძიმე შედეგებით _ მსხვერპლით მთავრდება. რა არის ოჯახური ძალადობა და როგორ ვიბრძოლოთ მის წინააღმდეგ? ამ საკითხთან დაკავშირებით `სპექტრი~ ფსიქოლოგ ბესიკ გიგოლაშვილს ესაუბრა.

   ოჯახური ძალადობაა: როდესაც ქმარი ცოლს სცემს (ან პირიქით), ცოლი კი ამ ყველაფერს ითმენს, რადგან ორი შვილი ჰყავს გასაზრდელი; როდესაც ქმარი ცოლს ფულს სძალავს, ან საოჯახო ნივთებს პარავს, რათა გაყიდოს და ამ თანხით სასმელი იყიდოს; როდესაც დედ-მამა და ოჯახის სხვა წევრები ყოველდღე თვრებიან, შემდეგ ჩხუბობენ და ბავშვებს ამ ყველაფრის ატანა უწევთ. საზოგადოებას, გარშემომყოფებს ეს ყველაფერი გვესმის, ვხედავთ, თუმცა დუმილს ვარჩევთ.

რა არის ოჯახური ძალადობა სამართლებრივი ენით?

სამართლებრივად ოჯახში ძალადობა ასე განიმარტება _ გულისხმობს ოჯახის ერთი წევრის მიერ მეორის კონსტიტუციური უფლებისა და თავისუფლების დარღვევას ფიზიკური, ფსიქოლოგიური, ეკონომიკური, სექსუალური ძალადობით და იძულებით. ფიზიკური ძალადობა გამოიხატება ცემით, წამებით, ჯანმრთელობის დაზიანებით. ფსიქოლოგიური ძალადობა ნიშნავს, როცა ოჯახის ერთი წევრი მეორეს შეურაცხყოფს, ამცირებს, იწვევს ადამიანის პატივისა და ღირსების შელახვას. არსებობს ასევე ეკონომიკური ძალადობა, რომელიც პირის კუთვნილი ქონების სარგებლობის და განკარგვის უფლებების შეზღუდვას იწვევს.

საქართველოში ოჯახური ძალადობის მსხვერპლთა სამართლებრივი დაცვისა და ფსიქო-სოციალური რეაბილიტაციის მიზნით 2003 წელს შეიქმნა არასამთავრობო ორგანიზაცია, ძალადობისგან დაცვის ეროვნული ქსელი (ძდექ), რომელიც საქართველოს ყველა რეგიონში 11 სარეაბილიტაციო ცენტრს აერთიანებს. ორგანიზაციას გააჩნია ორი თავშესაფარი თბილისსა და ახალციხეში. 7 წლის განმავლობაში თბილისის თავშესაფარში ფსიქო-სოციალური რეაბილიტაცია ასოთხმოცმა ადამიანმა გაიარა, 3 ათას ხუთასმა მოქალაქემ მიიღო კონსულტაცია, ხოლო ცხელ ხაზზე 5 ათასზე მეტი ზარი შევიდა.

ძალადობისგან დაცვის ეროვნულ ქსელს დედოფლისწყაროში საკონტაქტო პირი არ ჰყავს. ხშირ შემთხვევაში მსხვერპლი დასახმარებლად ადგილობრივ პოლიციას მიმართავს. თუმცა ბევრმა არ იცის, თუ ვის უნდა დაუკავშირდეს მსგავს სიტუაციაში.

ძალადობის დაცვის ქსელი ასეთ ფაქტებს იკვლევს და ხშირად გამოდის მედიატორის როლში მსხვერპლსა და მის ოჯახის წევრებს შორის. ერთ-ერთი პრიორიტეტული მიმართულება მსხვერპლთა დაცვის მიზნით საზოგადოების აქტიურობაა, რომელშიც ჟურნალისტები, ექიმები, პედაგოგები, პოლიცია და ფსიქოლოგები უნდა ჩაერთნენ.

ფსიქოლოგ ბესიკ გიგოლაშვილის თქმით, ოჯახური ძალადობის მსხვერპლი ყველაზე ხშირად ქალები და ბავშვები არიან.

`ოჯახური ძალადობა რამდენიმე არსებით მომენტს გულისხმობს. გამოვყოფდი ეკონომიკურ ძალადობას, რომლის შემთხვევაშიც ოჯახის ერთი წევრი თავისი ესთეტიკური სილამაზისა და ინტელექტუალური განვითარების მიუხედავად, დამოკიდებული ხდება იმ წევრზე, რომელიც ოჯახში თანხის შემომტანია. ძალადობის ქვეშ უფრო ხშირად ცოლი ექცევა, რადგან უმეტესად ქალია დაუსაქმებელი. არსებობს კიდევ ფიზიკური, ფსიქოლოგიური, სექსუალური და ღირებულებითი ძალადობის ნიშნები. ძალადობა ჩვენს რეალობაში ხანდახან თავს იჩენს ერთი, ანდა ინტეგრირებული ფორმით. თუმცა, დამერწმუნეთ, ქალები საზოგადოებრივ საქმიანობაში უფრო მეტი რაოდენობით რომ ყოფილიყვნენ ჩართულები, ასეთი ფაქტების წინაშე გაცილებით იშვიათად აღმოჩნდებოდნენ,” _ გვითხრა ფსიქოლოგმა ბესიკ გიგოლაშვილმა და იქვე ბავშვთა ძალადობაზე გაამახვილა ყურადღება. “ოჯახური ძალადობა, განსაკუთრებით ბავშვებზე, გამოიხატება ფიზიკური ზიანის მიყენებით. ამან შეიძლება გამოიწვიოს ბავშვური ნეგატივიზმი, ანუ მას მჩაგვრელის მიმართ გაუჩნდეს მტრობის და პროტესტის განცდა. დაფიქსირებულ ფორმად ითვლება მშობლების მხრიდან ჰიპერზრუნვა, ანუ გადაჭარბებული მზრუნველობა შვილზე, რაც რიგ შემთხვევაში ბავშვის გადაჭარბებით მშობლის გავლენის ქვეშ მოქცევას გულისხმობს.”

მისი განმარტებით, ყოფილა ისეთი მძიმე შემთხვევებიც, როცა პაციენტები შესაბამის საკონსულტაციო ცენტრში გაუგზავნია. სწორედ ამის გამო მიიჩნევს, რომ სასურველი იქნებოდა ოჯახური ძალადობის ცენტრის ფილიალი დედოფლისწყაროშიც გახსნილიყო.

ფსიქოლოგის თქმით, ოჯახური ძალადობის წინააღმდეგ საბრძოლველად საჭიროა საზოგადოების ჩართულობა. `სამწუხაროდ, ეს ჯერ კიდევ მხოლოდ ოჯახურ საქმედ მიიჩნევა და არა საზოგადოებრივ საჭირბოროტო მოვლენად. მე მოვუწოდებ საზოგადოებას ამ პროცესში ჩართულობისა და აქტიურობისკენ, წინააღმდეგ შემთხვევაში, ჩვენ მივიღებთ არასწორად განვითარებულ მომავალს,~ _ ამბობს ფსიქოლოგი ბესიკ გიგოლაშვილი.

ბავშვზე ძალადობა

სამწუხაროდ, ძალადობა არამარტო 3 წლამდე ასაკის ბავშვებთან, ზოგადად, საზოგადოებაში გავრცელებული ფენომენია. თუმცა სტატისტიკური მონაცემები გვიჩვენებს, რომ ყველაზე ხშირად, სწორედ ეს უსუსური არსებანი – 3 წლამდე ბავშვები განიცდიან ძალადობას. Prevent Child Abuse America შეფასებით, ყოველ წელს ბავშვთა მიმართ განხორციელებული ძალადობის გამო 1500 ბავშვი იღუპება, აშშ-ში გარდაცვილი ბავშვების 79%-ი 4 წელზე ნაკლები ასაკისაა.
სტატისტიკა შემაშფოთებელია, როგორ უნდა ვებრძოლოთ ამას?
სამეცნიერო ბაზის გაფართოვებასთან ერთად, მუშავდება სხვადასხვა ტიპის სტრატეგიები და იკვეთება განსხვავებული მიზეზები ძალადობის ჩამოყალიბებისა.
მე ამ შემთხვევაში ფოკუსს საქართველოზე გავაკეთებ.
რისკ-ფაქტორები ბევრი შეიძლება იყოს: ის შეიძლება დაკავშირებული იყოს თვითონ ბავშვთან, მშობელთან და აღმზრდებელთან, სოციალურ გარემოსთან და ა.შ.
მე მინდა აქცენტი მოსახლების ინფორმირებულობასა, ძალადობის მიმღებლობასა და კულტურულ წეს-ჩვეულებებზე გავაკეთო. რადგან მგონია, ისინი ჩვენს ქვეყანაში საკმაოდ დიდი პროცენტით წარმოადგენენ ძალადობის რის-ფაქტორს. ამ ფაქტორებში, შემდეგი კომპონენტები შედის:
_ არასაკმარისი ცოდნა ბავშვის განვითარებისა და მოვლის შესახებ;
_ მშობლები არ არიან ინფორმირებული ბავშთა მიმარ ძალადობის საკითხების შესახებ;
_ ხშირად მშობლებმა არ იციან რომ ფიზიკური დასჯა მიუღებელია, ემოციური ძალადობის ფაქტებს კი _ საერთოდ არ თვლიან ძალადობად;
_ ძალადობრივი ქცევა ოჯახში ნორმაა _ თაობიდან თაობას გადაეცემა.
_ საზოგადოება ძალადობას ვერ აღიქვამს ისეთ პრობლემად, როგორიც ის სინამდვილეშია;
_ ჩვენს კულტურაში გავრცელებულია სხვადასხვა მითები, რაც ბავშვის მიმართ მკაცრ მოპყრობას ქადაგებს. (`შვილი გაზარდე მტრად, მოყვარედ გამოგადგებაო~, `მტკიცე ხელი~ და ა.შ).
აქედან გამომდინარე, იმისათვის რომ საგრძნობლად შევამციროთ ზემოთჩამოთვლილი რისკ-ფაქროები, აუცილებელია მოსახლების სათანადო ინფორმირება ძალადობასთან დაკავშირებით, ამ გზით საზოგადოების ცნობიერების ამაღლება და შესაბამისად, საჭიროების ფარგლებში, სოციალური და კულტურული ნორმების ცვლილება.
ამისთვის ძალიან კარგი საშუალება, ორგანიზებული ტრენინგებია მთელი საქართველოს მასშტაბით. ძალიან კარგი იქნება თუ ინფორმაცია მთელ საზოგადოებას მიეწოდებოდა, თუმცა ეს საკმაოდ დიდ თანხებთან და დროსთანაა დაკავშირებული. ამიტომ, პირველ რიგში უნდა ვიმუშაოთ მათთან, ვისაც ყველაზე ახლო დამოკიდებულება აქვს 3 წლამდე ასაკის ბავშვებთან. (მშობლები, მასწავლებლები, სპეციალსტები, პედიატრები და ა.შ.)

ეს ასაკი ორი რამის გამოა მნიშვნელოვანი. პირველი, როგორც ზემოთ ვახსენე, ძალადობა ყველაზე გავრცელებულია, 3 წლამდე ასაკის ბავშვებში. და მეორე _ მუშაობა ძალადობის პრევენციაზე სწორედ რომ იქ უნდა დავიწყოთ, სადაც მისი სათავეა. თუ მშობელს თავიდანვე მივაჩვევთ ბავშვის სწორ აღზრდას, დიდი ალბათობაა იმისა რომ ის შემდგომ აღარ განახორციელებს ძალადობას, და ჩვილიც, რომლის განვითარებაში პირველი 3 წამი წელი ძალიან მნიშვნელოვანია, დაზღვეული იქნება ამ ასაკში მიღებული ტრამვებისგან, რომლის აღმოფხვრა საკმაოდ ძნელია ხოლმე.

სატრენინგო პროცესის დასაწყებად, აუცილებელია მოსამზადებელი სამუშაოების ჩატარება. აქ იგულისხმება იმ მასალის შეგროვება, რაც ბავშვთა მიმართ ძალადობის საკითხს ეხება. შემდგომ მოხდება ამ მასალის დახარისხება და ფოკუსირება 3 წლამდე ასაკის ბავშვებზე. თავის მხრივ, კვალიფიციური სპეციალისტები (ფსიქოლოგები, სოც.მუშაკები და სხვ.) შესაბამისად მოემზადებიან სატრენინგო პროფესებისთვის.
ამის შემდეგ უკვე ოფისის აღჭურვა იწყება, რაც სხვადასხვა ტიპის ორგანიზაციული სამუშაოების ჩატარებას გულისხმობს. როდესაც მსგავსი მოსამზადებელი სამუშაოები დასრულდება, უკვე შეიძლება კონკურსის გამოცხადება. კონკურსში მონაწილეობას იღებენ ტრენერობის კანდიდატები _ მიღებული ცოდნა, მათ საქართველოს მასშტაბით უნდა გაავრცელონ.
იმისთვის რომ კანდიდატების საკმარისი რაოდენობა მოგროვდეს, და არც ტრენინგი იყოს გადატვირთული მონაწილეთა სიმრავლით, იგი სასურველია ორ ეტაპად ჩატარდეს.
პირველ ეტაპზე შირჩევა 50 მონაწილე, სატრენინგო კურსის გავლისა და შემდგომი გადამზადების შემდეგ, მათგან საუკეთესო 25 შეირჩევა.
ამდაგვარადვე მოხდება მეორე ტურზეც.
პარალელურად მოხდება დაგეგმილი მასშტაბური ტრენინგების ორგანიზება. საბოლოოდ შერჩეული 50 ტრენერი, სხვადასხვა რაიონებში გადანაწილდებიან და მიღებულ ინფორმაციას, ზემოთ ჩამოთვლილ პირებს, (მშობლები, მასწავლებლები, სპეციალსტები, პედიატრები და ა.შ.) გაუზიარებენ.

“გენდერული” ძალადობა

გენდერული ძალადობის ყველაზე გავრცელებული ფორმა, რომელსაც ოჯახის რომელიმე წევრი სხვა წევრებზე ახორციელებს. ოჯახური ძალადობა არის განმეორებადი, ხშირი სექსუალური, ფიზიკური, ფსიქოლოგიური, ეკონომიკური შეურაცხყოფა, რომელიც მოზალადის მიერ სხვაზე (მსხვერპლზე) კონტროლსა და ძალაუფლების მოპოვებას გულისხმობს. რუსეთში ბოლო რამდენიმე წლის განმავლობაში 14 ათასზე მეტი ქალია მოკლული მეუღლის ან სექსუალური პარტნიორის მიერ, აშშ-ში წელიწადში საშუალოდ 4 მლნ. ქალი განიცდის ფიზიკურ შეურაცხყოფას მამაკაცების მხრიდან. ფიზიკური შეურაცხყოფა მოიცავს ქმედებას ცემითა და გარე სამყაროდან იზოლირებით დაწყებული, პარტნიორის საკუთრების ხელყოფით დამთავრებული; სექსუალური შეურაცხყოფა არის – გაუპატიურება, ქალისამი, როგორც საგნისადმი მოპყრობა, ცემის შემდეგ სექსუალური ურთიერთობის დამყარების მცდელობა; ფსიქოლოგიური – განუწყვეტელი კრიტიკა, აბუჩად აგდება, ეჭვიანობა, საზოგადოებრივი საქმიანობისა და ხალხში ერთად გასვლის აკრძალვა, ბავშვებით მანიპულირება, ფიზიკური ზიანის მიყენების მუქარა; ეკონომიკური – ეკონომიკური მონოპოლია საოჯახო ფინანსებზე, საკუთრებაზე, მუდმივი კონტროლი ეკონომიკური ზეგავლენის შენარჩუნების მიზნით. ოჯახური ძალადობა ჩვენს საზოგადოებაში ტაბუირებული თემაა და გენდერული ცენზურისა და თვითცენზურის გავლენის გამოხატულებაა. დასავლეთის ქვეყნების კანონმდებლობაშო არსებობს სპეციალური მუხლი, რომელიც ითვალისწინებს მოძალადობის სისხლის სამართლის პასუხისმგებლობას. საქართველოში ამგვარი კანონმდებლობა არ არსებობს, თუმცა ფუნქციონირებს იურიდიული და ფსიქოლოგიური დახმარების ცენტრები ოჯახური ძალადობის მსხვერპლთათვის და ასევე არსებობს არასამათვრობო ორგანიზაციათა კოალიცია ოჯახური ძალადობის წინააღდმეგ.

რა აჩვენა კვლევამ ძალადობის შესახებ

არასამთავრობო ორგანიზაცია “ძალადობის დაცვის ეროვნულმა ცენტრმა” ესტონეთის საგარეო საქმეთა სამინისტროს მხარდაჭერით შესრულებული ოჯახში ძალადობის კვლევის შედეგები წარმოადგინა. კვლევა, რომელშიც 1250 ადამიანი იღებდა მონაწილეობას, 2010 წელს საქართველოს ყველა რეგიონში ჩატარდა. მიღებული შედეგების მიხედვით, გაირკვა, რომ საქართველოში ყოველი მესამე ქალი სხვადასხვა ფორმის ძალადობის მსხვერპლია. ამ მხრივ კი, ყველაზე მძიმე სიტუაცია კახეთის რეგიონშია.

მიზანი კვლევისა, რომელიც ”ესტონეთის ღია საზოგადოების ინსტიტუტთან” ერთად განხორციელდა, საქართველოში ძალადობის მსხვერპლთა დროული გამოვლენა და მათთვის დახმარების აღმოჩენა იყო, ამბობს ირის პეტაი, პროექტის ხელმძღვანელი, ”უმთავრეს მისიად კი ძალადობის მსხვერპლთა ნდობის მოპოვება დავისახეთო.”

საქართველოში ყოველი მესამე ქალი სხვადასხვა ფორმის ძალადობის მსხვერპლია. ასეთი შედეგით დასრულდა კვლევა, რომელშიც 1250 – 18-დან 78 წლის ასაკამდე – ქალი ღებულობდა მონაწილეობას. მოძალადენი უმეტეს შემთხვევაში ქმრები არიან, მათ შემდეგ 17 % მამებზე მოდის, 8 კი ყოფილ ქმრებზე. როგორც კვლევამ აჩვენა, ოჯახური ძალადობის მსხვერპლნი, უმეტეს შემთხვევაში, სოფლებში ცხოვრობენ.

ჯილდა ხარიტონაშვილი ძალადობისაგან დაცვის ეროვნული ქსლის კახეთის რეგიონალური კომიტეტის ხელმძღვანელია. სწორედ კახეთი აღმოჩნდა, საქართველოს ის რეგიონი, რომელშიც ძალადობის მსხვერპლთა უმეტესობა ცხოვრობს. ამის მიზეზი ალბათ სხვადასხა ფაქტორებში უნდა ვეძებოთო, ამბობს ჯილდა ხარიტონაშვილი რადიო თავისუფლებასთან საუბარში და ერთ-ერთ ასეთ ფაქტორად კახეთის რეგიონში მცხოვრები სხვადასხვა ეთნიკური უმცირესობების დიდ რაოდენობას ასახელებს: ”აი, მაგალითად, ყვარლის რაიონში ძალიან ბევრნი არიან ლეკები, უდინები, ოსები… ეთნიკურ ჯგუფებს სხვანაირი ტრადიციები აქვთ და იქ უფრო ხშირია ოჯახური ძალადობა. ქართულ ოჯახებში კიდევ უფრო სხვანაირი პრობლემა იჩენს თავს – ეს არის ეკონომიური სიდუხჭირე”, – ამბობს ის.

მნიშვნელობა არა აქვს ქალაქში ცხოვრობ თუ სოფელში, მთავარია როგორია საზოგადოების დამოკიდებულება ძალადობის მიმართ, ამბობს მარინა თაბუკაშვილი, ფონდ ”ტასოს” წარმომადგენელი. ხალხმა მოძალადეების წინააღმდეგ პირი უნდა შეკრასო, ასეთია მისი დამოკიდებულება იმ ადამიანების მიმართ, რომლებიც ქალებსა და ბავშვებზე ძალადობენ: ”კი, მესმის, ყველას ეშინია, მე არ მომხვდეს ის მუშტიო, მაგრამ ერთი წუთით წარმოიდგინეთ, რომ მთელმა სოფელმა შეკრას პირი და იმ ადამიანს დილით „გამარჯობა“ არ უთხრას. ყველამ ძალიან კარგად იცის რომელ ოჯახში სცემენ ქალს… ყველაფერი რომ დამთავრდება და მოძალადეს გაიგულებენ, მერე შედიან მეზობლის ქალები წამლებითა და ბამბებით, რომ ქალი მოაბრუნონ”, – ამბობს მარინა თაბუკაშვილი.

ესტონეთის მხარე წინგადადგმულ ნაბიჯად მიიჩნევს იმ ფაქტს, რომ საქართველოში 2006 წლიდან მოქმედებს კანონი ”ოჯახში ძალადობის აღკვეთის, ოჯახში ძალადობის მსხვერპლთა დაცვისა და დახმარების შესახებ”. აღნიშნული კანონის ამოქმედებამ ხელი შეუწყო ქვეყანაში ძალადობის მსხვერპლთა გამოვლენას, ამბობს რადიო თავისუფლებასთან საუბარში ნოდარ სააკაშვილი, შინაგან საქმეთა სამინისტროს აკადემიის საპატრულო პოლიციის ფაკულტეტის უფროსი. ოჯახში ძალადობა საპატრულო პოლიციის საქმიანობის ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი მიმართულებაა, ამბობს ის და იმ უფლება-მოვალეობებს ხსნის, რომლითაც საპატრულო პოლიცია ოჯახური ძალადობის ფაქტის გამოვლენის შემთხვევაში მოქმედებს: ”პოლიციის მიმართ ნდობა მატულობს. უკვე აღარ უნდა ძალადობის მსხვერპლს, რომ იყოს დაუცველი და, შესაბამისად, პოლიციასთან მიმართვიანობამ ბოლო პერიოდში მნიშვნელოვნად იმატა. პოლიციას უკვე საკმაოდ დიდი ფუნქცია აქვს დაკისრებული. მას შეუძლია, რომ შემთხვევის ადგილზე მისვლისას გააკეთოს მსხვერპლის იდენტიფიკაცია, გასცეს შემაკავებელი ორდერი და თუკი ძალადობის მსხვერპლი დაფიქსირდა, მას უკვე შეუძლია ისარგებლოს კანონით გათვალისწინებული სოციალური თუ სამართლებრივი დახმარების ყველა ბერკეტითა და მექანიზმით”, – ამბობს ნოდარ სააკაშვილი.

საინტერესოა ოჯახური ძალადობის ფაქტების ოფიციალური ქრონიკა, ანუ რაზე მეტყველებს სტატისტიკა. თუკი საქართველოს სტატისტიკის ეროვნული სამსახურის მონაცემებს დავეყრდნობით, 2010 წელს საქართველოში მხოლოდ 182 მსგავსი შემთხვევაა დაფიქსირებული. “ძალადობისგან დაცვის ეროვნული ცენტრის” მიერ ჩატარებული კვლევისაგან განსხვავებით, კახეთი, როგორც ამ მხრივ ყველაზე რთული რეგიონი, ოფიციალურ მონაცემებში საერთოდ არ ფიქსირდება. ლია ჩარექიშვილი, სტატისტიკის ეროვნული სამსახურის წარმომადგენელი, ამის მიზეზს ხსნის:

ნატო შავლაყაძე, ”ძალადობისაგან დაცვის ეროვნული ქსლის” ხელმძღვანელი, ამბობს, რომ, გასულ წლებთან შედარებით, დღეს უფრო მეტად ცდილობენ ქალები ოჯახურ ძალადობას თავი დააღწიონ და საკუთარი ტკივილი სხვასაც გაანდონ: ”მას შემდეგ, რაც საზოგადოებამ ამ პრობლემაზე მსჯელობა და ფიქრი დაიწყო, ამან მისცა ადამიანებს უფრო მეტი გამბედაობა ეღიარებინათ, რომ მათ ოჯახში ძალადობა ხდება და ისინი არ არიან დამნაშავეები იმაში, რაც მათ ოჯახში ტრიალებს”, – ამბობს ნატო შავლაყაძე.

ოცამდე ქალის ამბავი იქნება მოთხრობილი წიგნში, სახელწოდებით ”ხმა მდუმარეთა”, რომელსაც აპრილის ბოლოს “ძალადობისაგან დაცვის ეროვნული ცენტრი” ესტონეთის მხარდაჭერით გამოსცემს და რომელშიც ძალადობის მსხვერპლი ქალები შეეცდებიან დუმილი დარღვიონ.

ერთად გამოვუცხადოთ არა ძალადობას!

ეს სოციალური რეკლამა,  ბავშვთა ძალადობის წინააღმდეგ კამპანიის ფარგლებში შეიქმნა, რომელიც  ადამინებს  სისასტიკის დაგმობისაკენ მოუწოდებს.დღს მსოფლიო ბავშვთა ძალადობის წინაღმდეგ საერთაშორისო დღე აღნიშნავს.

ბავშვთა სოფელში მოხვედრის მიზეზებზე საუბარი უჭირს.ანა  აქ წლებია ცხოვრობს, ბავშვთა სოფელში მამიდამ მიიყვანა, რომელიც დღეს იშვიათად აკითხავს.ბავშვთა სოფელში დღეს 70 ბენეფიციალი ცხოვრობს.  ყველას აქ ერთი ისტორია აერთიანებს.

ბავშვები ბავშვებისთვის, აიქიუს მოსწავლეებმა მხადაჯერა თანატოლებს ამ ფრომით გამოუცხადეს ფოტოების გამოფენა გაყიდვა თიბისის გალერეაში მოეწყო  ესოეს ხემძრვანელი ზვიად ბერძენიშვილი ამბობს რომ ბავშვებზე ძალადობის პრობლემა მათი მთავარი საზრუნავია.

ძალადობა საზოგადოებრივი თავშეყრის ადგილებში, სკოლაში, ოჯახში, მოზარდების ჩაგვრა . ერთად გამოვუცხადეოთ არა ძალადობას.

ბავშვების 60% ძალადობის მოწმეა

 

რამდენად ეხება ოჯახში ძალადობა ბავშვებს, რამდენად ხშირად გამოიყენება ბავშვების მიმართ ფიზიკური დასჯა და როგორი ტიპის ოჯახებში ხდება ყველაზე ხშირად ძალადობა ბავშვებზე? ბოლო კვლევებმა, რომელიც ჩატარდა ძალადობისაგან დაცვის ეროვნული ქსელის მიერ, აჩვენა, რომ ოჯახური ძალადობის დონემ საქართველოში საკმაოდ იმატა და ოჯახში გამეფებულ ძალადობაში ბავშვები აუცილებლად ერთვებიან. ანუ ისინი მხოლოდ პასიური

დამკვირვებლები ანდა მსმენელები არ არიან და მსხვერპლთა უმრავლესობამ ძალადობა საკუთარ თავზე უკვე ბავშვობაში გამოსცადა.
კვლევის თანახმად, მსხვერპლთა 60% ბავშვობაში შეესწრო მამის ფსიქოლოგიურ ან ფიზიკურ ძალადობას დედის მიმართ, ხოლო ყოველი მეოთხე მომსწრე იყო დედის ძალადობისა მამაზე. კვლევამ აჩვენა ისიც, რომ საქართველოში ბავშვების დასჯა ჩვეულებრივი მოვლენა გახდა. ყოველ მეორე ოჯახში ბავშვებს ფიზიკურად სჯიან იმ ოჯახების 2/3-ში, სადაც მოზრდილების მიმართაც ძალადობდნენ. ბავშვების დამსჯელთა რიცხვში შედიან ბებია-ბაბუები, დეიდა- ბიძები, და-ძმანი, რაც ბევრად ამცირებს ბავშვის უსაფრთხოების ხარისხს.

არასრულწლოვანთა განრიდებისა და მედიაციის პროგრამაში საქართველოს კიდევ რამდენიმე ქალაქი ჩაერთო

„განრიდებისა და მედიაციის პროექტი” დღეიდან საქართველოს 15 ქალაქში ვრცელდება. 2012 წლიდან „კიდევ ერთი შანსი”  კასპში, მცხეთაში, ქობულეთში, ვანში, ხონში, წყალტუბოში, ტყიბულში, ბაღდათსა და გარდაბანში მცხოვრებ იმ არასრულწლოვნებს ეძლევათ, რომლებმაც პირველად ჩაიდინეს. ნაკლებად მძიმე დანაშაული ამის შესახებ დღეს იუსტიციის სამინისტროს ადმინისტრაციის უფროსმა ანდრო გიგაურმა განაცხადა:„განრიდებისა და მედიაციის პროგრამის” მთავარი მიზანი არასრულწლოვნის რეაბილიტაცია და სოციალური რეინტეგრაციაა”, – განაცხადა ა. გიგაურმა, – ჩვენი სურვილია, კანონთან კონფლიქტში მყოფი მეტი ახალგაზრდა განვარიდოთ სისხლის სამართლებრივ დევნას,  გამოვიყენოთ მათ მიმართ პასუხისმგებლობის ალტერნატიული  ფორმები და დავეხმაროთ მათ საკუთარი შეცდომების გამოსწორებაში.  2012 წლიდან ამის შესაძლებლობა საქართველო კიდევ 9 ქალაქში გევძლევა.”.

განრიდება სისხლის სამართლებრივი დევნის ალტერნატივას წარმოადგენს. თუ არსებობს დასაბუთებული ვარაუდი, რომ არასრულწლოვანმა პირველად ჩაიდინა ნაკლებად მძიმე დანაშაული, პროკურორი უფლებამოსილია, იგი განარიდოს სისხლის სამართლებრივ პასუხისმგებლობას.

ასეთი გადაწყვეტილების მიღების შემდეგ, პროკურორი უკავშირდება სოციალურ მუშაკს და არასრულწლოვნის საქმეს მას გადასცემს. სოციალური მუშაკი შეიმუშავებს არასრულწლოვნის შეფასება-დახასიათებას, რის საფუძველზეც განისაზღვრება, თუ რა კონკრეტული პირობების შესრულება იმოქმედებს დადებითად არასრულწლოვანზე და შეუწყობს ხელს მის გამოსწორებას. მხარეებთან შეთანხმებით დგება სამოქალაქო ხელშეკრულება, რომელსაც ხელს აწერენ არასრულწლოვანი, მისი მშობლები, პროკურორი, სოციალური მუშაკი და დანაშაულის შედეგად დაზარალებული პირი. სამოქალაქო ხელშეკრულების თანახმად, არასრულწლოვანს დაეკისრება მოვალეობები დაზარალებულის ან საზოგადოების წინაშე.საქმე სრულდება არასრულწლოვნის ნასამართლეობისა და სასჯელაღსრულებით დაწესებულებაში მოხვედრის გარეშე.
„არასრულწლოვანთა განრიდებისა და მედიაციის პროექტი”  საქართველოში 2010 წლის 15 ნოემბერიდან მოქმედებს. 2012 წლამდე  პილოტურ

პროგრამაში მხოლოდ ექვსი ქალაქი – თბილისი, რუსთავი, ქუთაისი, ბათუმი, გორი და სამტრედია იყო ჩართული. მიუხედვად ამისა, მის ფარგლებში  სისხლის სამართლებრივ პასუხისმგებლობას უკვე 90-მდე მოზარდი განერიდა.

2012 წელს  პროექტი, ეტაპობრივად, საქართველოს ყველა ქალაქზე გავრცელდება.

ძალადობა ბავშვებზე!!!!!!!!!!

ბავშვებზე ძალადობა მეტად აქტუალური თემაა. არსებობს ძალადობის მრავალი ფორმა. იგი გავრცელებულია საზოგადოების ყველა ფენაში. განსაკუთრებით ხშირია ოჯახში ძალადობის შემთხვევები, როდესაც მოძალადედ თვით ბავშვის მშობლები და ახლო ნათესავები გვევლინებიან. თუმცა ისინი, უმეტესად, ვერც ხვდებიან, რომ ძალადობენ საკუთარ შვილზე.

ბავშვი, მისი აღზრდა და სრულფასოვან ადამიანად ჩამოყალიბება მეტად სათუთი თემაა, რადგან ძალადობაში გაზრდილი ბავშვი, ხშირ შემთხვევაში, თვითონ ხდება მოძალადე.

ამიტომ ჩვენი, როგორც საზოგადოების ერთგვარი მოვალეობაცაა, რომ წვლილი შევიტანოთ ამ პრობლემის გამოსწორებაში, გამოვავლინოთ რაც შეიძლება მეტი შემთხვევა და გადავარჩინოთ ბავშვები ძალადობას.

ამ თემაზე “ამბიონი” ესაუბრა ფსიქოლოგიის მეცნიერებათა დოქტორს, ბავშვთა დახმარების ცენტრის ფსიქოლოგს, ქალბატონთამარ ობოლაძეს.

რამდენად ხშირია ბავშვზე ძალადობის შემთხვევები?

2007 წელს საქართველოში ჩატარდა ძალადობის ეროვნული კვლევა, რომელიც შეისწავლიდა ბავშვთა მიმართ განხორციელებულ ძალადობის ფორმებს ოჯახში, ინსტიტუციასა თუ სკოლაში.

კვლევის მიხედვით, საქართველოში ბავშვთა მიმართ ძალადობის შემთხვევები საკმაოდ ხშირია. პატარები ძალადობას განიცდიან როგორც თანატოლების, ისე მოზრდილებისაგან.

საქართველოში ბავშვთა მიმართ ძალადობის ფორმებიდან ყველაზე მეტად გვხვდება ემოციური ძალადობა, რომელსაც ფსიქოლოგიურ ძალადობასაც უწოდებენ (59%); გავრცელების მხრივ მეორე ადგილზეა ფიზიკური ძალადობა (54%); მესამე ადგილზე კი – სექსუალური ძალადობა (8%).

ხშირ შემთხვევაში, რა არის ბავშვზე ძალადობის მიზეზი?

ვერ დავასახელებთ ძალადობის გამომწვევ ერთ კონკრეტულ მიზანს. ბავშვთა მიმართ ძალადობის მიზეზი შეიძლება იყოს როგორც პიროვნული, ისე კულტურული და სოციალური ფაქტორებით განპირობებული. ამ თვალსაზრისით, ძალადობის მიზეზების 4 ძირითად კატეგორიას გამოყოფენ:

1 ძალადობრივი ქცევა თაობიდან თაობას გადაეცემა;
2 სოციალური მდგომარეობით გამოწვეული სტრესი;
3 სოციალური იზოლაცია;
4 ოჯახის სტრუქტურა.

ძალადობის რისკი განსაკუთრებით მაღალია შემდეგი მიზეზების არსებობის შემთხვევაში: დაბალი სოციალური კულტურა და განათლება; მშობელთა მენტალური პრობლემები; ალკოჰოლიზმი და ნარკომანია; ხშირი ოჯახური კონფლიქტები; მშობელთა ასოციალურობა, არასრული ოჯახები და სხვა.

რა ტიპის ძალადობას ახორციელებენ ბავშვებზე და განსაკუთრებით რომელი ფორმებია გავრცელებული?

განასხვავებენ ძალადობის 4 ფორმას:
1. ფიზიკური ძალადობა, რაც გულისხმობს ნებისმიერ ფიზიკურ ზემოქმედებას, რომელიც ტკივილს აყენებს ბავშვს და იწვევს სხეულის სხვადასხვა სახის დაზიანებას. მაგ.: ბავშვის ცემა, ყურის აწევა, თმაში მოქაჩვა, ხელის/ფეხის კვრა;

2. ემოციური, ანუ ფსიქოლოგიური ძალადობა არის სიტყვიერი ან ქცევითი ზემოქმედება ბავშვზე შიშის, დამცირების, მარტოობისა და ფსიქიკური ჯანმრთელობის საზიანო სხვა მდგომარეობის პროვოცირება. მაგ.: დაყვირება, განზრახ დამცირება, შერცხვენა, ბავშვის დათრგუნვა, დამცინავი სახელით მიმართვა, ბავშვის დაჩაგვრა;

3. სექსუალურ ძალადობას მიეკუთვნება ნებისმიერი ისეთი ქცევა, რომელიც მიზნად ისახავს ბავშვის გამოყენებას სექსუალური მოთხოვნილებების დასაკმაყოფილებლად ან გამორჩენის მიზნით. მაგ.: სექსუალური მეტყველება, ეროტიული ელფერის ალერსი, თვალთვალი, პორნოგრაფიული ფილმების, ან ჟურნალების ნახვისათვის ხელშეწყობა, სექსუალური საუბრები, სექსუალური შეხება, სექსუალური ურთიერთობის მცდელობა, გაუპატიურების მცდელობა, გაუპატიურება;
4.უგულებელყოფა არის ბავშვის სიცოცხლის, განვითარებისა და ჯანმრთელობისათვის აუცილებელი საჭიროებების (იგულისხმება საკვები, საცხოვრებელი პირ და ა.შ.) რეგულარული დაუკმაყოფილებლობა მშობლის, ან მეურვის მხრიდან.

ასაკიდან გამომდინარე, ბავშვები, ალბათ, ვერ შეძლებენ თქვენთან მოსვლას. როგორ ხდება ძალადობის შემთხვევების გამოვლენა?

ძალადობის მსხვერპლი ბავშვები ფსიქოლოგთან ძირითადად მოჰყავს მშობლებს, ან მეურვეებს, ზოგჯერ კი ახლო ნათესავებს (ბებია-ბაბუას, დედის, ან მამის და-ძმებს).

ხშირ შემთხვევაში, ვინ არის მოძალადე?

საზოგადოებაში გავრცელებულია აზრი იმის შესახებ, რომ მოძალადეები ბავშვებისათვის უცნობი ადამიანები არიან. ეს მოსაზრება არ შეესაბამება სინამდვილეს. მოძალადეები ძირითადად ბავშვებისათვის კარგად ნაცნობი ადამიანები ხდებიან, ისინი, ვისაც ენდობიან, ვისთანაც ხშირად ურთიერთობენ პატარები. ზოგადად კი მოძალადე შეიძლება იყოს ნებისმიერი ადამიანი სქესის, სოციალური სტატუსის, ასაკის, რელიგიური აღმსარებლობის მიუხედავად.

რა მდგომარეობაა ბავშვზე ძალადობის კუთხით სკოლებში?

საუბრის დასაწყისში ვახსენეთ კვლევა, რომელიც ბავშვთა ძალადობის საკითხებს სკოლებშიც შეისწავლიდა. 2007 წლის მონაცემებით, სკოლაში გვხდებოდა როგორც ფიზიკური, ისე ემოციური ძალადობა და ორივე მათგანის გამოვლენის სიხშირე საკმაოდ დიდი იყო. არ ვიცი დღევანდელი მონაცემები სკოლაში ძალადობის ფაქტებთან დაკავშირებით, მაგრამ მგონია, რომ ასეთი შემთხვევების რაოდენობა დღეს სკოლებში მინიმუმამდეა დაყვანილი. ჩემს მოსაზრებას საფუძვლად უდევს ის ღონისძიებები, რომლებიც ბოლო პერიოდში განხორციელდა სკოლებში მოსწავლეთა უსაფრთხოების მიზნით. ამ ყველაფერს დაემატა მასწავლებელთა გადამზადებაც, რაც პედაგოგებს თანამედროვე მიდგომებსა და პოზიტიური აღზრდის მეთოდებს ასწავლის. ეს კი მასწავლებლების მხრიდან მოსწავლეთა ძალადობის აღკვეთას შეუწყობს ხელს.

სახალხო დამცველის 2010 წლის ანგარიშში ნათქვამია, რომ თელავის ბავშვთა სახლში სახალხო დამცველის წარმომადგენლებმა დააფიქსირეს ბავშვზე ძალადობის რამოდენიმე ფაქტი. ზოგადად როგორი მდგომარეობაა ბავშვთა სახლებში?

იგივე კვლევა გვეუბნება, რომ ბავშვთა სახლებში ძალადობის ფაქტები მრავლად იყო. ბავშვთა სახლები დღეს შრომის, ჯანმრთელობისა და სოციალური უზრუნველყოფის სამინისტროს დაქვემდებარებაშია, სადაც მნიშვნელოვანი სიახლეები ხორციელდება ინსტიტუციაში მყოფი ბავშვების კეთილდღეობისათვის. ბავშვთა სახლების ბავშვები მცირე საოჯახო ტიპის დაწესებულებებში განთავსდებიან, სადაც მაქსიმუმ 8 ბავშვი იცხოვრებს მშობლებთან ერთად. ასეთი ტიპის დაწესებულება კი მნიშვნელოვნად შეამცირებს ძალადობის გამომწვევ სხვადასხვა ფაქტორს როგორც გარემოში, ისე თვითონ ბავშვებში (ვგულისხმობ თანატოლების მხრიდან ძალადობის ფაქტებს).

გვიამბეთ ბავშვზე ძალადობის კონკრეტული შემთხვევები, რომლებიც თქვენი ჩარევის შედეგად წარმატებით დასრულდა.

ასეთი ფაქტები არსებობს და მათზე საუბარიც ვრცლად შეიძლება. ერთ შემთხვევაში, მოძალადე მშობელი სასჯელს იხდის, სხვა შემთხვევაში მოძალადე მშობელს შეეზღუდა, ან ჩამოერთვა მშობლის უფლებები, მაგრამ მე ყველაზე წარმატებულად ერთ შემთხვევას ვთვლი.

1 წლის უკან ჩემთან მოიყვანეს გოგონა, რომელიც დედის მხრიდან ფიზიკური და ემოციური ძალადობის მსხვეპლი იყო. ბავშვის ემოციური მდგომარეობა რთული გახლდათ და ძალადობის ფიზიკური კვალიც აღენიშნებოდა სხეულზე. ჰქონდა ცემის შედეგად დარჩენილი იარების კვალი. ვიმუშავეთ ბავშვთან და დედასთან, რის შემდეგაც ბავშვი ისევ დედასთან განთავსდა. ჩვენი ორგანიზაციის სოციალური მუშაკი თვალ-ყურს ადევნებს ამ შემთხვევას და დღემდე ყველაფერი რიგზეა. რატომ ვთვლი ამ ფაქტს განსაკუთრებით წარმატებულად? რადგან ყველა დანარჩენ შემთხვევაში მოძალადე მშობელი, ბავშვისავე უსაფრთხოების მიზნით, ჩამოაცილეს შვილს. ამ კონკრეტულ ვითარებაში კი შევინარჩუნეთ მშობელი-შვილის ურთიერთობა. ანუ შევძელით დედასთან ძირეული ცვლილებების განხორციელება, რა თქმა უნდა, მისივე ხელშეწყობით და ბავშვის მდგომარების ისე გაუჯობესება, რომ შესაძლებელი გახდა მათი ნორმალური თანაცხოვრება.

როგორ მოგმართონ დაზარალებულებმა და რა სახის დახმარებას სთავაზობთ მათ?

ჩვენი ორგანიზაციის სახელწოდებაა “ბავშვთა დახმარების ცენტრი,” რომლის ბენეფიციარები არიან ძალადობის მსხვერპლი ბავშვები. ორგანიზაცია ბენეფიციარებს სთავაზობს უფასო სერვისს. იგი მოიცავს ბავშვებისა და მათი მშობლებისათვის ფსიქოლოგიურ დახმარებასა და იურიდიულ კონსულტაციას. ჩვენს სერვისებში შედის სოციალური მუშაკის მომსახურეობა, რაც გულისხმობს ბავშვის უსაფრთხოების შეფასებას, მშობლის გაძლიერებას, მისთვის საჭირო სერვისების განსაზღვრასა და მორგებას. შეიძლება მოგვმართოთ ბავშვთა დახმარების ხაზის მეშვეობით 80-65. “ჰელპლაინი” ცდილობს ბავშვებს შეუნარჩუნოს უსაფრთხოების განცდა, დაეხმაროს კომფორტის შენარჩუნებაში და მისცეს მათ ემოციური მხარდაჭერა. შეგიძლიათ განახორციელოთ ზარი ნომერზე 421-422.

ხშირია შემთხვევა, როდესაც მშობლები ვერც კი გრძნობენ იმას, რომ ძალადობენ საკუთარ შვილზე. რას ურჩევდით მშობლებს, როგორ უნდა იურთიერთონ შვილებთან, მაგალითად, როდესაც ბავშვი ცუდად იქცევა და მშობელს არ უჯერებს? დასჯის რა მეთოდებს უნდა მიმართონ, რომ ბავშვს არ მიაყენონ არც ფიზიკური და არც ფსიქოლოგიური ზარალი?

ჩვენში ხშირად მოისმენთ ფრაზას, ბავშვი მტრად გაზარდე და მოყვრად გამოგადგებაო. მინდა ვუთხრა ყველა მშობელს, მსგავსი მოსაზრება აღზრდისათვის მიუღებელია. აღვნიშნავ იმასაც, რომ დასჯა არ არის აღზრდის მეთოდი. დასჯით ჩვენ ვასწავლით Bბავშვს, როგორ არ უნდა მოიქცეს, მაგრამ არ ვასწავლით, როგორ უნდა მოიქცეს, რაც გაცილებით უფრო მნიშვნელოვანია პირველთან შედარებით. განსაკუთრებით უარი უნდა ვთქვათ ფიზიკურ დასჯაზე, რაც უშედეგოა, რადგან ფიზიკური დასჯა იწვევს ტკივილს, ტკივილი ხსნის დანაშაულის განცდას. შედეგად ბავშვი ფიქრობს არა ჩადენილ დანაშაულზე, არამედ ტკივილზე. აღზრდის დროს მიმართეთ პოზიტიური აღზრდის მეთოდებს, რაც გულისხმობს აღზრდას დასჯის გარეშე და თუ მაინც აუცილებლად ჩათვლით ბავშვის დასჯას, მაშინ გამოიყენეთ დადებითი დასჯა და გაითვალისწინეთ მისი ზოგიერთი მნიშვნელოვანი პირობა; მაგ.: ბავშვს აუცილებლად უთხარით მოსალოდნელი დასჯის შესახებ, დასაჯეთ არასასურველი ქცევის ჩადენისთანავე და არა რამოდენიმე საათის შემდეგ. დასჯა არ უნდა იყოს ხანგრძლივი და ძალიან მკაცრი.

ბავშვებთან ურთიერთობის დროს ხშირად გამოიყენეთ წამახალისებელი წინადადებები და საჭიროების შემთხვევაში შეაქეთ ისინი.